نگاهي به افسردگي و پيامدهاي آن بر يادگيري دانش آموزان

بر کسی پوشیده نیست که نتیجه ی فعالیت های آموزشی و پرورشی هر کشور در فراهم آوردن زندگی بهتر برای فردای بهتر نسل جوانش می باشد .این امر با توجه به انقلاب علمی و فن آوری ها ی نوین در نسل جدید هوشیار و پرجنب و جوش خود نمایی می کند ( عصر تکنولوژی ، فن آوری اطلاعات و..) . در عصر انفجار اطلاعات و تحولات شگرف زندگی و ارتباطات ، شاخص های توسعه و تسلط بر آن ، مسئولیت ما را بیش از پیش آشکار می نماید .

شاید نظر بعضی از صاحب نظران تعلیم و تربیت را نتوان نادیده گرفت که ریشه ی بسیاری از مشکلات نظام آموزشی را در گذشته می دانند ؛ بی گمان  و به تصدیق با تجربه ها، هر از گاهی تغییر و تحولات جدید نظام آموزشی و بازگشت به همان روش ها و شیوه های قدیمی مطرود ، خود کلاف سردرگمی را می نماید . بعضی دیگر از این نظریه پردازان معتقد بوده و هستند که باید با مطالعه و برنامه ریزی دقیق نظامات آموزشی دیگر کشورها ، برنامه­ی مدون با اهداف والای کشورمان ، ایران را پیدا کنیم . شاید به تعبیر من ، آزمایشگاه خوب و بد دیگران باشیم .( نمونه ی بارز آن ، اجرای طرح کاد و جایگاه مشاوران در مدارس و... )

 

    درس دادن در مدارس امروزی کاری بس دشوار است. دانش آموزان کلاس ها را اشخاص بسیار متنوعی تشکیل می دهند. با این حال همه دانش آموزان لازم است احساس ایمنی و امنیت کنند تا بتوانند مطالب درسی را به راحتی فرابگیرند. برخی از دانش آموزان از خود رفتارهایی بروز می دهند که به توجه آموزگار نیاز دارد و ممکن است به راحتی زمان و انرژی آموزگار را به خود اختصاص دهد. این دسته از دانش آموزان، افرادی هستند که با اختلالات رفتاری- عاطفی روبه رو هستند و می توانند کاسه صبر و شکیبایی حتی بهترین آموزگاران را نیز لبریز کنند. طبیعتاً آموزگاران در برخورد با این دانش آموزان ممکن است دچار استرس شوند و ناخودآگاه نتوانند همه صلاحیت های خود را در کلاس نشان دهند. 

 

مفهوم اختلال رفتاری- عاطفی به معنای آن است که دانش آموز نتواند در مدرسه با توجه به هنجارهای قوی یا فرهنگی رفتاری را به نمایش بگذارد و در نتیجه بر عملکرد آموزشی او تاثیر نامطلوب می گذارد. دانش آموزانی که با اختلال رفتاری- عاطفی روبه رو هستند مشکلاتی را برای دوستان، والدین و آموزگاران ایجاد می کنند. 

 

اختلالات شدید رفتاری- عاطفی این دانش آموزان شامل موارد ذیل است. 

 

-        ناتوانی در یادگیری که نتوان آن را با عوامل عقلی، احساسی یا سلامت مرتبط دانست. 

 

-        رفتارهای نامناسب در شرایط عادی 

 

-        روحیه ادامه دار افسردگی 

 

-        ابراز نشانه های ترس در ارتباط با مسائل شخصی با مدرسه. 

 

 

 

اختلالات عاطفی- رفتاری ممکن است با سایر ناتوانی ها همراه باشد. این اختلالات ممکن است با اختلالات اسکیزوفرنی، اختلالات عاطفی و اختلال اضطراب نیز همراه باشند. معمولاً دانش آموزانی که با اختلالات عاطفی- رفتاری روبه رو هستند از ویژگی های مشترکی برخوردارند. از جمله اینها می توان به کمبود توجه، عدم موفقیت در مدرسه، مهارت های اجتماعی ضعیف، پرخاشگری، اضطراب، گوشه گیری و افسردگی اشاره کرد. 

 

مشكلات رفتاري دانش آموزان يكي از عوامل اصلي در مسدود ساختن و منحرف نمودن فرآيند ياد گيري و مانعي بر سر راه جريان آموزش در كلاس درس مي باشد. يكي از بارزترين مشكلات رفتاري كه سيستم مدرسه وتدريس را به چالش كشيده ‹‹افسردگي›› است.

 

افسردگي يكي از شايعترين و مهمترين مسائل و معضلاتي است كه مدارس كشور مان در مقطع متوسطه بدان گرفتار است اين رفتارها از عوامل گوناگوني ناشي مي شود كه بايد مورد بررسي و مطالعه قرار گيرد. نوجوان و جوان مدائم به دنبال محركي مي گردد تا با آن تشويش هاي دروني خود را تخفيف دهد اغلب از خستگي زياد شكوه و شكايت دارد با وجود اين بطور خستگي ناپذيري به جنب و جوش و فعاليت مي پردازد .

 

نوجوان در حالتي از‹‹ خود بيمار انگاري›› يعني نظارت حريصانه به فعاليت جسمي خود به سر مي برد و از درد هاي متناوب عضوي كه اكثرا خيالي هستند مي نالد . اين حالت گرچه در نزد كودكان و افراد مسن نيز فراوان ديده مي شود لكن در دوران نوجواني بيشتر از هر موقع ديگر بر سلامت رواني فرد (به لحاظ شكل گيري شخصيت) تاثير مي گذارد.

 

 امروزه افسردگي مسئله شماره يك در سلامتي دنياست به قدري توسعه پيدا كرده است كه آن را‹‹ سرماخوردگي اختلالات دماغي›› ناميدند.

 

در يك نگرش كلي مولفه افسردگي دربين دانش آموزان ‏،احساس غمگيني ،نااميدي و احساس شكست است كه شيوع نسبتا فراواني در بين دانش آموزان مقطع متوسطه در كشورمان دارد كه بر اساس يافته هاي يك پژوهش ميداني در ميان دانش آموزان رشته علوم انساني شايع تر است.با توجه به تحقيقات صورت گرفته از آنجا كه عوامل رواني – اجتماعي در افسردگي بيشتر از ديگر عوامل موثر هستند بنابراين بايد براي كنترل و رفع اين عوامل تلاش كرد.

 

اين آسيب منشا گوناگوني دارد اما در مجال اين كلام به خاستگاه هاي آن درحوزه آموزش و پرورش به اجمال اشاره مي كنيم:

 

الف: عللي كه منشا آن معلم است: اگر روش تدريس بر اساس علايق،نياز ها ،پيش آمادگي ها و تجربيات دانش آموزان نباشد . اگر درروش تدريس به اصل آمادگي ،درك و فهم وآموخته هاي قبلي دانش آموزان توجه نشود و يا اصول تربيتي رعايت نگردد دانش آموز حق دارد در فكر فرار از كلاس و يا بي توجه به كلاس باشد.

 

ب: عللي كه منشا آن خود دانش آموز است: در اين زمينه تاثير گروه همسالان ،عقت ماندگي هاي خفيف ذهني ،ضعف بينايي و يا شنوايي،سن بيشتر يا كمتر نسبت به همكلاسي ها ،قد و اندازه نامتناسب ممكن است عامل افسردگي باشد.ج: عللي كه منشا آن مدرسه يا آموزش وپرورش است: عدم تناسب برنامه هاي درسي با نياز هاي فردي و اجتنماعي دانش آموزان ،قوانين و مقررات آموزشي كه ممكن است بدون توجه به نياز هاي خاص سني و بدون توجه به استقلال دانش آموزان تدوين شده باشند، نامناسب بودن جو مدرسه، شلوغ بودن كلاس ها، شرايط فيزيكي مثل مناسب نبودن نور، سروصدا و مزاحمت هاي بيروني و...

 

از آنجا كه مدرسه يك سيستم اجتماعي باز است وهمه عوامل فوق و بسياري از عوامل ديگر به عنوان درون داد وارد سيستم آموزش مي شوند با توجه به نقش و جايگاه ويژه آموزش و پرورش در امر پيشگيري و رسالت آن در ارتقاء و تامين بهداشت رواني ضرورت دارد تا با شناسايي دقيق و علمي مشكلات رفتاري، اختلالات رواني و بدست آوردن آماري قابل استناد و با توجه به شرايط اجتماعي ، اقتصادي ، فرهنگي و... ضمن راهنمايي و هدايت الگوهاي ناسازگار رشد به مسيري صحيح و به هنجار با برنامه ريزي مناسب به امر پيشگيري به عنوان يكي از اهداف مهم مشاوره و بهداشت رواني توجه نمايد.به معلم نيز كمك كند تا بتواند تجزيه تحليلي مناسبي از نگرش خود به محيط كلاس، شيوه تدريس ، ميزان تناسب برنامه هاي درسي با نياز هاي جوانان و... داشته باشد.

 

 

برچسب‌ها: افسردگی دانش آموز رابطه هیجان خواهی و طرحواره های شناختی با انگیزه پیشرفت دانش آموزان...