هویت

وجود مفاهیم مترادف و یا نزدیک متعدد برای هویت (مانند من فاعلی، من مفعولی، ما، خود، درک از خود، تصور از خود، بازنمایی خود، آگاهی از خود، خودانگاره، هویت خود، اگو، سوپر اگو و شخصیت) نیز شاید از همین جا سرچشمه می گیرد. (دسچمپز و دوس، 1998)

مبحث هویت یا تلاش برای پاسخگویی به پرسش من کیستم؟ (وودوارد، 2000) موضوع تازه ای نیست و از دیرباز انسان را به خود مشغول داشته است. با این حال، چگونه است که نه تنها هرگز رنگ کهنگی به خود نگرفته، بلکه مهمترین دغدغه انسان عصر نو به حساب می آید؟ . این بحث امروزه چنان برجستگی یافته که به سر فصل مطالعات اجتماعی بدل شده است و این در حالی است که همچنان در معرض انتقادات فراوان قرار دارد. (Hall-1996)

اریکسون(1963) احساس هویت را همانندی ادراک فرد از خویشتن با ادراک دیگران از او تعریف می کند و هویت یابی را در مقابل بحران هویت یا «بی هویتی» پدیده ای روانی اجتماعی می داند که در دوره نوجوانی ظهور می یابد.

احساس هویت یا «تصویر ذهنی روانشناختی از خود» شامل مجموعه ای از ارزش ها، صفات مطلوب، موفقیت ها و تأییداتی می گردد که کودک و نوجوان در ارتباط با والدین، مربیان و اطرافیان اجتماعی خود به صورت تصوری، به خویشتن نسبت می دهد. پدیده احساس هویت عمدتا تحت تأثیر موفقیت ها و شکست هایی قرار دارد که خاطره و اثرات آن برای فرد قابل ادراک می باشد.

با توجه به مباحث روانشناختی در زمینه احساس هویت شاید بتوان گفت که هویت هر فرد، برآیند همه تجارب و اکتساباتی است که در جریان تعلیم و تربیت وی در خانه، اماکن آموزشی و جامعه روی داده است. از این رو علمای تعلیم و تربیت ظهور و قوام هویت را در گرو کمیت و کیفیت تعلیم و تربیت افراد می دانند و از این رو معتقدند که: هر چند، تعلیم و تربیت آدمی کاری پر ارج و وقت گیر است و نتایج قطعی آن دیر آشکار می شود، لکن ایجاد هویت «هویت انسانی» آدمیزاد بستگی به شرایط تربیت او دارد. اگر در شرایط مناسبی پرورش یابد، به فردی مثبت و اثرگذار در جامعه تبدیل می ­شود.